درباره ابعاد کیفری جرم کلاهبرداری چه می دانید؟

کلاهبرداری را بردن مال دیگری از طریق توسل توام با سوءنیت به عملیات یا وسایل متقلبانه تعریف کرده اند؛ تعداد و انواع این عمل مجرمانه بسیار زیاد است و متاسفانه این روزها زیاد به این حربه متوسل می شوند. استفاده از انواع و اقسام پیامک، برداشت از حساب های بانکی مردم با انواع و اقسام روش های اینترنتی و عابربانک و … همه مصادیقی از ارتکاب این جرم هستند. در ادامه با کلاهبرداری و برخی از مجازات های آن آشنا می شویم.

کلاهبرداری چیست؟

کلاهبرداری جرمی است که با تعریف عمل کلاهبردار شناخته می شود به این معنی کلاهبردار با فریب طعمه خود به شکار مال او می پردازد و برای فریب طعمه، حیله به کار می برد. از این نظر است که در کلاهبرداری مجنی علیه یعنی فردی که مورد کلاهبرداری واقع شده است، مال خود را با رضایت در اختیار کلاهبردار قرار می دهد و این وجه متمایز کننده این جرم از دیگر جرایم علیه اموال است که کلاهبرداری یکی از این دسته جرایم به حساب می آید.

شروع کلاهبرداری

نقش برده شدن مال در این تشکیل این جرم بسیار مهم است از اینجاست که وجه تمایز جرم کلاهبرداری با جرم شروع به کلاهبرداری شناخته شده است. بر این مبنا شروع به کلاهبرداری یعنی توسل توام با سوء نیت به وسایل و عملیات متقلبانه برای بردن مال دیگری در شروع به جرم، مجرم قصد خود را با توسل به عملیات مجرمانه ابراز می کند از این جهت است که باید ارعاب و مجازات شود. لازم به توضیح است صرف اینکه  قصد ارتکاب به یک جرم یا انجام عملیاتی که مقدمه و ارتباط مستقیم با وقوع جرم اصلی ندارد شروع به جرم محسوب نمی شود. طبق مقررات عمومی شروع به جرم وقتی قابل مجازات است که در قانون تصریح شده باشد. شروع به کلاهبرداری نیز جرم شناخته شده ای است که ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری در تبصره دوم خود برای آن مجازات حداقل را در نظر گرفته ا ست.

مشخصات جرم کلاهبردای

جرم کلاهبرداری از فعل مثبت به وجود می آید به عبارت دیگر برای اینکه کلاهبرداری محقق شود، باید فرد اقدام به انجام فعل کند. فعل مثبت در مقابل ترک فعل قرار دارد بدین معنی که ترک فعل ولو با سوءنیت موجب تحقق کلاهبرداری نیست. برای مثال فروشنده ملک را در شرایطی که مورد معامله معیوب است و عیب را از خریدار پنهان می کند، نمی توان کلاهبردار شناخت هر چند در شرایط چنین معامله ای تحت شرایط مختصه حق فسخ به لحاظ غبن یا عیب برای خریدار ایجاد خواهد شد.

شروط تحقق کلاهبرداری

برای شناخت تحقق کلاهبرداری باید به سه شرط توجه نمود:

۱- وسایلی را که مجرم برای کلاهبرداری به کار برده است باید متقلبانه باشد. کلاهبرداری از جمله جرایم مقید به نتیجه است یعنی برای تحقق آن نتیجه ای که از ارتکاب جرم حاصل می شود باید حاصل شده باشد. به این معنی که کلاهبردار اعمالی را مرتکب می شود که تشکیل دهنده رفتار مجرمانه است تا به مال فرد بزه دیده دست پیدا کند و تحصیل مال غیر نتیجه این ارتکاب است.  

۲- مجنی علیه باید در نتیجه توسل به وسیله متقلبانه اغفال شود و فریب بخورد و در نتیجه فریب، مال خود را در اختیار کلاهبردار قرار داده باشد نکته قابل ذکر این است که اغفال در نتیجه عدم آگاهی ایجاد می شود پس هنگامی که شاکی از متقلبانه بودن وسایل مطلع است تحقق کلاهبرداری منتفی است.

۳ – مال برده شده باید متعلق به غیر باشد و این یعنی اینکه مال متعلق به خود کلاهبردار نباشد.

موضوع کلاهبرداری منقول است یا غیرمنقول؟

کلاهبرداری وقتی محقق می شود که موضوع آ ن مال منقول و غیرمنقول باشد. اما یک نظر قوی در آن خصوص وجود دارد که مجرم در زمان تحصیل این دسته از اموال، در مرحله شروع به جرم قرار دارد و تنها زمانی که در اثر فروش این اموال وجهی را وصول نماید جرم محقق می شود. در ضمن برای تشخیص اینکه مالی برده شده یا نه، باید به ورود ضرر مالی به قربانی و انتفاع مالی کلاهبردار یا شخص مورد نظر کلاهبردار توجه کرد. البته لازم به توضیح است که انتفاع دایمی و غیر قابل برگشت بودن ضررها شرط نیست بلکه منظور از انتفاع این نیست که لزوما کلاهبرداری باید از مال غیر استفاده کند بلکه به محض اینکه بردن مال محقق شود، کلاهبرداری واقع شده است.

مجازات کلاهبرداری

کلاهبرداری معمولا توسط افراد باهوش انجام می شود. این عامل گاهی تشخیص و مجازات مرتکب را دشوار می کند، برای تشخیص  قصد مرتکب باید به علم و عمد در استفاده از وسایل متقلبانه توجه کرد. مجازات جرم کلاهبرداری ۱ تا ۷ سال حبس به انضمام جزای نقدی معادل مال ماخوذه است.